Қыста немесе ерте көктемде суық тию тигізу өте жеңіл, әсіресе ауа-райы күніне бірнеше рет өзгерген кезде баланы балабақшаға немесе мектепке тоңып қалмас үшін, бір жерде терлемеуін немесе суықтап қалмауын қадағалау, дұрыс киім кигізуді ойластыру қиын. Қыста аязда тоңбай жеңіл «саяхаттайтын» вирустар туралы не айтуға болады! Егер сіз нәрестені дұрыс қорғай алмасаңыз, онда бірінші кезекте өзін синусит білдіреді.

Америкалық және Еуропалық нұсқауларға сәйкес, мектепке дейінгі және ерте мектеп жасындағы бала ЖРВИ-мен жылына 6 - 8 ретке дейін ауыруға құқылы, егер:
а) аурудың ұзақтығы 9 күннен аспаса;
б) ауру ағымында ЛОР мүшелерінен (синусит, отит), бронхит пен пневмониядан екіншілік асқынулар болмаса;
в) ұйымдасқан мектепке дейінгі мекемеге баратын баланың алғашқы 2 жыл ішінде асқынусыз ай сайын суық тиюге (Common Colds) құқығы бар. Яғни ЖРВИ немесе жіті респираторлық инфекциялар, егер қайталама отит, синусит, бронхит, пневмония болмаса және аурудың ұзақтығы 9 күннен аспаса, асқынбаған болып саналады^1,2.

6 айға дейінгі балаларға тамыр тарылтқыш тамшылар қажет пе?

ЖРВИ кезінде балалардың 80%да көбінесе мұрын қуысы мен мұрын қосалқы қуыстарының шырышты қабығы зақымданады. Балаларды тексеріп, симптомдарды бағалап, оларға белгілі бір дәріні қолдану туралы шешім қабылдау кезінде балалардағы мұрын қуысы, мұрын қосалқы қуыстары мен мұрын-жұтқыншағының анатомиясының ерекшеліктерін есте ұстауымыз керек³.

1 жасқа дейінгі балаларда мұрын қуысы салыстырмалы түрде кішкентай. Мұрын қуысы қысқа, тар, аласа. Мұрын қуысының тік өлшемі этмоидты сүйектің перпендикулярлық пластинкасы болмағандықтан аласа болады, ол 6 жасқа дейін қалыптасады. Бұл бір жасқа дейінгі балаларда ұзақ уақыт бойы арқада жатса, мұрынның тыныс алуының нашарлауына әкеледі. Бұл жағдайда хоана - мұрын қуысы мен мұрын-жұтқыншақты байланыстыратын саңылаулар - өте кіші саңылау тәрізді болады. Сондықтан бір жасқа дейінгі балаларды жиі екпетінен жатқызып немесе тік күйде ұстау керек.

ұрын қуысының кішігірім өлшемдерімен қатар, мұрын қалқалары жақсы дамыған. Төменгі қалқалары төмен орналасқан және мұрын қуысының түбіне тығыз орналасады, сондықтан төменгі мұрын жолдары арқылы ауаның өтуі қиынға түседі. Жоғарғы және ортаңғы мұрын жолдары іс жүзінде әлі де дамымыған, сол себептен балалар тар жалпы мұрын жолы арқылы тыныс алуға мәжбүр. Бұл жас тобында мұрынның тыныс алуында ауыр қиындықтар жиі кездеседі, әсіресе мұрын қуысында шырыш немесе қабықшалар жиналған кезде. Сондықтан балалар мұрын қуысына мұқият күтім жасауды талап етеді, әсіресе бір жасқа дейінгі балалар⁴.

6 айға дейінгі балалардағы мұрын қуысының шырышты қабығы мұрын қуысының маңызды ерекшелігіне ие - төменгі және ортаңғы қалқалардың бос жиегі аймағында кавернозды (қан тамырларына бай) тіндердің болмауы. Осы себепті, жаңа туған нәрестелер мен өмірдің алғашқы алты айындағы балаларда мұрынның тамыр тарылтатын тамшыларын қолдану ұсынылмайды, олардың әрекеті мұрын қалқандарының кавернозды (қан тамырларына бай тіндер) тінін рефлекторлы жиыруға арналған⁴.

Мұрынның ағуы отит дамуына әкелуі мүмкін

Балалардағы ЖРВИ мәселесіне байланысты тағы нені ескеру қажет - бұл евстахи түтіктерінің құрылымдық ерекшеліктері. Евстахий немесе есту түтіктері мұрын-жұтқыншақты оң және сол тимпаникалық қуыстармен байланыстырады. Бұл дабыл жарғағының артында орналасқан қуыстар.
Балаларда ересектермен салыстырғанда есту түтіктері қысқа, бірақ салыстырмалы түрде кең және көлденең орналасқан. Осыған байланысты инфекция олар арқылы мұрын-жұтқыншақтан ортаңғы құлаққа оңай таралады, әсіресе бала жатқанда. Қоздырғыштардан қорғау үшін түтік бадамша бездері жұтқыншақтағы эвстахи түтіктерінің саңылауларына жақын орналасады. Бірақ егер олардың мөлшері ұлғайса, олар тек жағдайды нашарлатады, желдетуді және есту түтіктерінен және тимпаникалық қуыстардан шырыштың шығуын бұзады. Тыныс алу жүйесінің осы ерекшеліктерінің нәтижесінде балаларда тимпаникалық қуыстың қабынуы - ортаңғы отит жиі кездеседі. Ересектерде бұл ауру өте сирек кездеседі.
Бұл ерекшелікті ЖРВИ емдеуді тағайындау кезінде ескеру қажет. Яғни, 6-7 жасқа дейінгі балаларға мұрын қуысын үйде тұзды сумен шаюға болмайды, өйткені отиттің даму қаупі жоғары⁶.

Тұмау 12 аптаға дейін созылуы мүмкін

3 жастан асқан балалардағы мұрын бітелуімен және мұрын ағуымен бірге жүретін қарапайым тұмау – бұл жағдайды ЛОР дәрігерлері Жедел Вирустық Риносинусит деп анықтайды. Симптомдардың ұзақтығы 10 күннен 12 аптаға дейін. Яғни, егер балада кем дегенде 2 симптом болса: мұрынның бітелуі, мұрынның ағуы, онда бұл Жедел Вирустық Риносинусит. Өйткені мұрын қуысы мен мұрын қосалқы қуыстарының шырышты қабығы бір жүйе, бір мүшені құрайды. Ал егер қабыну шырышты қабаттың бір аймағында басталса, онда басқа да аймақтар қабыну процесіне қатысады. Өйткені мұрын қуысы мен мұрын қосалқы қуыстарының шырышты қабығы бір жүйе, бір мүшені құрайды. Есте сақтау керек тағы бір маңызды мәселе. Балалардағы жедел риносинусит үшін жиі кездесетін симптом күндізгі және/немесе түнгі жөтел болып табылады, ол симптомсыз аралықтармен 12 аптаға дейін созылуы мүмкін.

Емдеуді аурудың алғашқы белгілерінде (мұрынның ағуының алғашқы күндерінен бастап) бастаған дұрыс. Содан кейін синуситтің ағымы 1-2 аптадан аспайды. Алайда, егер емдеу кешіктірілсе, аурудың ұзақтығы әртүрлі болуы мүмкін. Сондықтан суық тиюге байыпты қарау керек. Дәрігермен кеңесу қажет³.

Балалардағы синусит асқынуларының қауіптілігі қандай?

Кез келген ауру сияқты, емдеу жеткіліксіз болса немесе иммунитет әлсіреген болса, синусит асқынуларды тудыруы мүмкін. Жедел синуситтің 90-98% вирустардан туындағандықтан, егер ол ұзақ уақытқа созылса, бактериялық инфекцияның қосылу қаупі бар, онымен күресу қиынырақ. Бактериялық инфекция 2-10% жағдайда ғана синуситке тән.

Сондай-ақ, балаларда секреторлы отит дамуы ықтимал. Бұл бас сүйегінің құрылымының жас ерекшеліктеріне байланысты. Осыған байланысты мұрын-жұтқыншақ пен ортаңғы құлақ қуысын байланыстыратын евстахи түтігі көлденең орналасқан. Ол кең және қысқа. Сондықтан қабыну процесінің ортаңғы құлақ қуысына таралу ықтималдығы жоғары. Сондықтан риносинуситті уақтылы және дұрыс емдеу сонымен қатар секреторлы отиттің де алдын алу болып табылады^3,6.

Баладағы синуситті қалай тиімді емдеуге болады?

Риносинуситті емдеу әрқашан кешенді болуы керек. Бұл аурудың өршуіне ықпал ететін барлық механизмдерге әсер ету керек дегенді білдіреді:

• вирустармен күресу,
• қабынуды азайту,
• ісінуді жеңілдету,
• мұрын секрециясының тұтқырлығын қалпына келтіру және оны мұрын қуысынан шығаруға ықпал ету.

Мұны істеу үшін сіз дәрі-дәрмектердің бүкіл кешенін пайдалана аласыз:

• мұрын қуысын тұзды ерітіндімен шаю,
• тамыр тарылтқыш тамшыларды тамызу,
• секретолитиктерді,
• қабынуға қарсы препараттарды пайдалану.

Ең жылдам нәтижеге қол жеткізгісі келетін ата-аналар жиі деконгестанттарға артықшылық береді - шырышты қабықтың ісінуін жеңілдететін тамшылар немесе спрей түріндегі препараттар. Әсер шынымен тез келеді және біраз уақыт бойы бала өзін жақсы сезінеді.

Дегенмен, мұндай шаралар тек симптомдарды жасыруға көмектеседі, бірақ емдеуге ешқандай қатысы жоқ, сондықтан тез қалпына келтіру туралы сөз болуы мүмкін емес. 3 Дегенмен, қажетті фармакологиялық қасиеттердің максималды санына ие болатын бір препаратты таңдаған дұрыс. Синуситті емдеудегі құнды дәрі – өсімдік тектес дәрілік препарат Синупрет^® шәрбаты³.

Синупретті^® қабылдау ЖРВИ және синуситтің динамикасына оң әсер етеді, оның кез келген түрінде – бастапқы катаралды көріністерден бастап ауыр бактериялық формаларға дейін. Осылайша, Синупрет^® қабынуды және ісінуді жеңілдетеді, мұрынның тыныс алуын қалпына келтіреді, бас ауруы мен мұрын қосалқы қуыстарының проекциясындағы ауырсынуды жояды, осылайша синуситтің тез емделуіне және оның ұзаққа созылған ағымы мен асқынулардың дамуына жол бермейді³.

Сонымен қатар, бактерияға қарсы препараттарды қолдануды белгілеу қажет. Айта кететін жағдай, синуситке қарсы антибиотиктер аурудың бактериялық сипаты расталған жағдайда ғана тағайындалады. Басқа жағдайларда олар тіпті аурудың ағымын нашарлатуы мүмкін³.

Осы мақаладағы ақпаратты өзін-өзі диагностикалау және өз бетімен емделу үшін қолдануға болмайды. Дұрыс диагноз қою және емдеуді тағайындау үшін әрқашан дәрігермен кеңесу керек.